Najczęstsze przyczyny bólu podbrzusza u kobiet – kiedy udać się do lekarza?

1. Owulacja (ból owulacyjny)

Ból podbrzusza związany z owulacją, zwany również bólem śródcyklicznym, występuje u części kobiet mniej więcej w połowie cyklu miesiączkowego. Jest to naturalne zjawisko związane z uwalnianiem jajeczka z pęcherzyka Graafa w jajniku. Ból ten może być jednostronny, ponieważ jajeczko uwalniane jest tylko z jednego jajnika w danym cyklu. Uczucie kłucia, ucisku lub tępego bólu w dolnej części brzucha trwa zazwyczaj od kilku godzin do dwóch dni i ustępuje samoistnie. W przypadku bardzo silnego bólu, który nie mija, warto skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć inne schorzenia, takie jak pęknięcie torbieli jajnika.

2. Menstruacja i bóle okołomenstruacyjne

Ból podbrzusza związany z cyklem miesiączkowym jest bardzo powszechny i dotyczy wielu kobiet. Skurcze macicy, które pomagają w złuszczaniu błony śluzowej, mogą powodować ból podbrzusza. Czasami ból ten występuje już kilka dni przed okresem (zespół napięcia przedmiesiączkowego – ból podobny do menstruacyjnego) i może utrzymywać się także w jego trakcie. Dla wielu kobiet jest to dyskomfort, który można złagodzić lekami przeciwbólowymi, ciepłymi okładami lub delikatnymi ćwiczeniami. Jednak ból menstruacyjny, który jest bardzo silny i towarzyszą mu inne objawy, takie jak omdlenia czy nudności, może wskazywać na schorzenia, takie jak endometrioza lub adenomioza, które wymagają diagnostyki i leczenia. Pamiętaj jednak, że niezależnie od stopnia nasilenia bólu, gdy czujesz kłucie w macicy, ucisk w macicy, ból podbrzusza i krzyża po okresie albo kłujący ból w dolnej części brzucha, ból podbrzusza po owulacji – zawsze możesz udać się po pomoc do ginekologa.

3. Endometrioza

Endometrioza to przewlekła choroba, w której tkanka podobna do błony śluzowej macicy (endometrium) zaczyna rozwijać się poza macicą – na jajnikach, jajowodach, jelitach lub innych narządach. Może to prowadzić do powstawania zrostów, stanu zapalnego i przewlekłego bólu. Charakterystyczne objawy endometriozy to bolesne miesiączki, ból podczas stosunku (dyspareunia), a także ból podbrzusza, który może utrzymywać się niezależnie od cyklu menstruacyjnego. Nieleczona endometrioza może również powodować problemy z płodnością. Ze względu na niespecyficzne objawy choroba ta często pozostaje nierozpoznana przez wiele lat. W przypadku podejrzenia endometriozy warto zgłosić się do ginekologa, który może zlecić badania obrazowe lub laparoskopię diagnostyczną.

4. Infekcje intymne i zapalenie przydatków

Infekcje układu moczowo-płciowego są jedną z częstszych przyczyn bólu podbrzusza u kobiet. Bakterie, wirusy, a nawet grzyby mogą powodować stany zapalne pochwy, szyjki macicy, jajników, jajowodów lub macicy. Zapalenie przydatków, czyli jajników i jajowodów, może objawiać się ostrym bólem w podbrzuszu, gorączką, upławami o nieprzyjemnym zapachu i bólem podczas stosunku. W przypadku infekcji bakteryjnych, takich jak zapalenie pęcherza moczowego, ból w podbrzuszu często towarzyszy pieczeniu podczas oddawania moczu i częstemu parciu na pęcherz. Nieleczone infekcje mogą prowadzić do powikłań, takich jak niepłodność lub przewlekłe stany zapalne, dlatego szybka diagnoza i leczenie, najczęściej antybiotykoterapią, są kluczowe.

5. Cysty (torbiele) jajników

Cysty, czyli wypełnione płynem torbiele na jajnikach, są stosunkowo częstą przypadłością u kobiet. Większość z nich jest łagodna i bezobjawowa, jednak większe cysty mogą powodować uczucie ucisku w dolnej części brzucha, ból podbrzusza po owulacji lub podczas współżycia. Jeśli torbiel pęknie, ból może stać się nagły i bardzo silny, a towarzyszyć mu mogą zawroty głowy, nudności i krwawienie. W takich sytuacjach konieczna jest natychmiastowa pomoc medyczna. Regularne kontrole ginekologiczne pozwalają na monitorowanie torbieli i podjęcie decyzji, czy wymagana jest obserwacja, leczenie farmakologiczne, czy zabieg chirurgiczny.

6. Mięśniaki macicy

Mięśniaki macicy to łagodne guzy rozwijające się w ścianie macicy, które mogą być przyczyną bólu podbrzusza u kobiet. Ich obecność często pozostaje niezauważona, dopóki nie zaczną rosnąć lub powodować ucisku na sąsiadujące narządy. Objawy mogą obejmować ból podbrzusza, obfite i bolesne miesiączki, ból podczas stosunku oraz uczucie pełności w jamie brzusznej. W niektórych przypadkach mięśniaki mogą wpływać na płodność lub prowadzić do problemów z donoszeniem ciąży. Leczenie zależy od wielkości i umiejscowienia mięśniaków – może obejmować farmakoterapię, zabiegi minimalnie inwazyjne lub nieinwazyjne takie jak HIFU (leczenie mięśniaków macicy za pomocą ultradźwięków) albo operację chirurgiczną.

7. Ciąża pozamaciczna

Ciąża pozamaciczna występuje, gdy zapłodnione jajeczko zagnieżdża się poza jamą macicy, najczęściej w jajowodzie. Jest to stan zagrażający życiu, który wymaga natychmiastowej pomocy medycznej. Objawy obejmują ból w podbrzuszu, który może być jednostronny, krwawienie z dróg rodnych, osłabienie, zawroty głowy, a nawet omdlenia. Z czasem ból staje się bardziej intensywny i może prowadzić do pęknięcia jajowodu, co stanowi stan nagły. Jeśli podejrzewasz ciążę pozamaciczną, jak najszybciej zgłoś się do lekarza – wczesne wykrycie pozwala na skuteczne leczenie i uniknięcie powikłań.

8. Zapalenie pęcherza moczowego

Zapalenie pęcherza moczowego, czyli infekcja dolnych dróg moczowych, jest częstą przyczyną bólu w podbrzuszu u kobiet. Objawy obejmują pieczenie podczas oddawania moczu, uczucie ciągłego parcia na pęcherz, a czasem obecność krwi w moczu. Ból może być zlokalizowany w okolicy podbrzusza, przypominając uczucie ucisku. Kobiety są szczególnie podatne na tę dolegliwość ze względu na krótszą cewkę moczową, co ułatwia przedostawanie się bakterii do pęcherza. Nieleczona infekcja może rozszerzyć się na nerki, prowadząc do poważniejszych komplikacji, takich jak odmiedniczkowe zapalenie nerek. Leczenie zwykle polega na stosowaniu antybiotyków, a także na zwiększeniu spożycia płynów, aby wspomóc wypłukiwanie bakterii z układu moczowego.

9. Ból po stosunku (dyspareunia)

Ból podbrzusza po stosunku to problem, który może mieć zarówno przyczyny fizjologiczne, jak i psychologiczne. Wśród najczęstszych powodów znajdują się infekcje intymne, suchość pochwy wynikająca z braku odpowiedniego nawilżenia, alergie na środki antykoncepcyjne lub materiały prezerwatyw, a także problemy hormonalne, np. w okresie menopauzy. W niektórych przypadkach ból może być spowodowany poważniejszymi schorzeniami, takimi jak endometrioza, zrosty pooperacyjne lub wady anatomiczne narządów rodnych. Objawy mogą obejmować ucisk w macicy, kłujący ból w dolnej części brzucha lub ogólny dyskomfort. Jeśli ból jest nawracający, warto skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć poważniejsze przyczyny i znaleźć odpowiednie rozwiązanie, które poprawi jakość życia.

Ból podbrzusza u kobiet może być także wynikiem mniej typowych lub bardziej złożonych przyczyn, które warto wziąć pod uwagę, szczególnie gdy dolegliwości są przewlekłe lub nasilają się. Poniżej opisujemy kolejne potencjalne powody.

1. Zrosty pooperacyjne

Zrosty to blizny powstałe w wyniku zabiegów chirurgicznych w obrębie jamy brzusznej lub miednicy. Mogą one powodować ból podbrzusza, szczególnie podczas ruchu, stosunku seksualnego lub w trakcie owulacji. Powstają w wyniku procesu gojenia i mogą ograniczać ruchomość narządów wewnętrznych.

2. Choroby zapalne miednicy (PID)

Przewlekłe lub ostre zapalenie narządów miednicy mniejszej jest wywoływane najczęściej przez infekcje bakteryjne, takie jak chlamydia lub rzeżączka. Objawia się przewlekłym bólem w podbrzuszu, gorączką, upławami i bólem podczas stosunku. Nieleczone PID może prowadzić do niepłodności lub ciąży pozamacicznej.

3. Problemy z kręgosłupem lub mięśniami miednicy

Ból podbrzusza może być związany z uciskiem nerwów w odcinku lędźwiowym kręgosłupa lub dysfunkcją mięśni dna miednicy. Objawy te bywają mylone z problemami ginekologicznymi lub trawiennymi, co utrudnia ich diagnozę.

4. Zespół jelita drażliwego (IBS)

Zespół jelita drażliwego to przewlekła choroba układu trawiennego, która często objawia się bólem podbrzusza u kobiet. Dolegliwości mogą być związane ze wzdęciami, uczuciem pełności, kłuciem w dolnej części brzucha oraz zmianami rytmu wypróżnień – od zaparć po biegunki. Objawy IBS mogą nasilać się w sytuacjach stresowych, po spożyciu określonych pokarmów lub w wyniku zmian hormonalnych związanych z cyklem menstruacyjnym. Choć IBS nie jest groźne dla życia, znacząco obniża jakość codziennego funkcjonowania. Leczenie obejmuje zmianę diety, unikanie stresu i, w razie potrzeby, stosowanie leków wspomagających pracę układu pokarmowego.

5. Zapalenie wyrostka robaczkowego

Zapalenie wyrostka robaczkowego to stan zapalny niewielkiego wyrostka jelita grubego, który wymaga pilnej interwencji medycznej. Ból zwykle zaczyna się w okolicy pępka, ale szybko przemieszcza się do prawej dolnej części brzucha. Może towarzyszyć mu gorączka, nudności, wymioty oraz utrata apetytu. U niektórych osób występuje również zwiększona wrażliwość na dotyk w okolicy podbrzusza. Nieleczone zapalenie wyrostka robaczkowego może prowadzić do jego pęknięcia i poważnych powikłań, takich jak zapalenie otrzewnej. Jeśli zauważysz te objawy, niezwłocznie udaj się na pogotowie – operacyjne usunięcie wyrostka jest jedynym skutecznym leczeniem.

6. Przepuklina

Przepuklina pachwinowa lub brzuszna może być przyczyną bólu w dolnej części brzucha, szczególnie podczas wysiłku fizycznego. Może jej towarzyszyć wyczuwalne uwypuklenie w okolicy pachwiny lub brzucha.

7. Nowotwory narządów miednicy mniejszej

Guzy jajnika, macicy czy szyjki macicy mogą powodować ból podbrzusza, szczególnie w zaawansowanym stadium. Objawy obejmują nieregularne krwawienia, uczucie pełności w jamie brzusznej i ból podczas stosunku. Wczesna diagnoza jest kluczowa.

8. Kamica nerkowa

Kamienie nerkowe mogą powodować nagły, ostry ból podbrzusza, który promieniuje do pleców lub pachwiny. Objawy to również pieczenie przy oddawaniu moczu i obecność krwi w moczu. Jest to stan, który wymaga interwencji lekarskiej.

9. Wczesna ciąża

Na wczesnym etapie ciąży ból podbrzusza może być związany z implantacją zarodka, rozciąganiem więzadeł macicy lub zmianami hormonalnymi. Zwykle jest nieszkodliwy, ale w przypadku intensywnego bólu lub krwawienia należy skonsultować się z lekarzem.

10. Tętniak aorty brzusznej (rzadko)

Choć rzadki, tętniak aorty brzusznej może być przyczyną bólu w podbrzuszu. Jest to stan zagrażający życiu, objawiający się nagłym, silnym bólem promieniującym do pleców. Wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.

Po ustaleniu przyczyny bólu lekarz zaproponuje odpowiednie leczenie. Może to obejmować farmakoterapię, terapię hormonalną, zabiegi chirurgiczne lub zmiany w stylu życia, w zależności od diagnozy.

Kluczowe jest regularne monitorowanie stanu zdrowia i dostosowanie leczenia do potrzeb pacjentki.